Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB) yasal olarak bağımsız ve ekonomi faaliyetleri yürüten bir kurum olmaktadır. Kurumun banknot ihraç etmekten devletin mali danışmanlığını yapmaya kadar geniş bir görev alanı olmaktadır. Hükümetin para ve kredi politikalarını yürütür ve veznedarlık görevini üstlenmiş bulunmaktadır. Merkez Bankası ülkede para basma ve banknot çoğaltabilen tek kurum olmakta ve bu alanda tekeli elinde bulundurmaktadır. Bu görevlerine ek olarak hükümetin bağımsız para politikalarını belirlemek ile yükümlüdür. Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlı olan Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından basılan madeni paraların tedavülünü de Merkez Bankası sağlamaktadır.
TC Merkez Bankası, Elektronik Fon Transferi ve Elektronik Menkul Kıymet Transferi sistemlerinin sahibi olmaktadır. Bu sistemlerin Türkiye faaliyetleri Merkez Bankasının kontrolünde gerçekleşir. Buna ek olarak Merkez Bankası Tüm Dünya Bankalar arası Mali İletişim Topluluğu’nda (SWIFT) Türkiye’yi temsil etmektedir. Merkez Bankası’nın Elektronik Veri Dağıtım Sistemi adı verilen bir sistemi mevcuttur. Bu sistem büyük bir veri tabanına sahiptir ve İngilizce ve Türkçe olarak pek çok bilgiyi kullanıcılara sağlamaktadır.
Osmanlı Devleti’nde ilk para 1326 yılında basılmıştır. O dönemlerde para sadece değerli madenden yapılmakta olup günümüzdeki kadar geniş bir kullanım alanına sahip olmamaktaydı. 19. yüzyıla gelindiğinde uluslararası ilişkilerde para ve ticaretin öneminin artması ile Osmanlı’da da ekonomik işlerden sorumlu bir takım kurumların faaliyete geçmesine olanak sağlamıştır. 1847 yılında ilk olarak Bank-ı Dersaadet Galata bankerleri öncülüğünde kurulmuştur. Ardından 1856 yılında İngilizler tarafından Osmanlı Bankası ve İngiliz ve Fransız ortaklığı ile Bank-i Osmani-i Şahane kurulmuştur.
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası haberleri
Bu çeşitli bankalar görünürde merkez bankasına ait faaliyetleri yürütmekteydi. Cumhuriyetin ilanı sonrası yeni kurulan devlet Osmanlı Bankası ile anlaşma yapmış ve banknot ihraç edilmesi konusunda anlaşmışlardır. Buna karşın yeni kurulan devlet kendisine ait bir merkez bankasının eksikliğini hissetmiştir. Bu amaçla pek çok ülkeden bu alanda saygın ve eğitimli kişiler bir araya gelmiş ve merkez bankasının kurulma çalışmaları yürütülmüştür. Bu çalışmalar sonrasında devletin henüz buna hazır olmadığı düşünülmüştür.
İlk olarak Osmanlı Bankası’nın millileştirilmesi düşünülmüş ancak devletin buna yetecek gücü olmadığı ortaya çıkmıştır. Daha sonra yeni kurulan iş Bankası’nın merkez bankasına dönüştürülmesi fikri ortaya atılmış ancak bu da merkez bankasının bağımsız olması gerektiği bilindiği için olmamıştır. Bu gibi gelişmelerden sonra 3 Ekim 1931 tarihinde Merkez Bankası kurulmuştur. Kurulmasının ardından 1970 yılından sonra Merkez Bankası’nın kuruluş kanunu değiştirilmişti.
1980’li yılların ardından Türkiye’de ekonomi politikalarının değişmesi ile Merkez Bankası’nın da faaliyetleri değişmiş ve modern bir kurum olma yoluna gitmiştir. 90’lı yıllar ve yaşanan ekonomik krizlere paralel olarak bankanın bağımsızlığı tartışılmış ve 1994 ve 2001 yıllarında bankanın işleyişinde reformlar düzenlenmiştir. Bu dönemde Bankacılık Denetleme ve Düzenleme Kurumu’nun kurulması ile Merkez Bankası tarafından yürütülen bazı görevler bu kuruma devredilmiştir.
Merkez Bankası’nın temel amacı ülkede fiyat istikrarını sağlaması olmaktadır. Banka ülkenin kalkınması için gereken politikaları belirler ve yürütülmesinden sorumludur. Bu amaçlar ile banka para politikalarını belirlemek için kullanılan araçları serbestçe kullanabilmektedir. Merkez Bankası para politikalarını düzenlemek ve takip etmek için gerekli kurumları denetleme ve bilgi toplama hakkına sahiptir. Banka banknot basmak ve para dolaşımını sağlamak ile sorumlu olmaktadır. Buna ek olarak hükümetin mali ajanlık faaliyetini yürütmektedir. Hükümeti mali politikalar konusunda bilgilendirir ve yönlendirir. Para politikaları kapsamında gerekli kuruluşlar ile işbirliği yapmakta ve uluslararası alanda Türkiye Cumhuriyeti’ni temsil etme görevlerini gerçekleştirmektedir.
Dikkatinizi çekebilir; Türk varlıkları cazip hale geldi
