İzmir’de meydana gelen 6.6 büyüklüğündeki sarsıntı deprem gerçeğini bir kez daha ortaya koydu. 116 can kaybı ve yüzlerce hasarlı binadan sonra ülke gündemi, yapıların güvenliği ve kentsel dönüşüm oldu. Kamu ülke genelinde riskli konutların yenilenmesi için çalışmalarına hız verirken bir adım da sivil toplum kuruluşlarından geldi. Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB) girişimiyle bir araya gelen Gayrimenkul ve Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı Derneği (GYODER), İstanbul İnşaatçılar Derneği (İNDER), Konut Geliştiricileri ve Yatırımcıları Derneği (KONUTDER), Türk Müşavir Mühendisler ve Mimarlar Birliği (TürkMMMB), Türkiye İnşaat Malzemesi Sanayicileri Derneği (Türkiye İMSAD), Türkiye İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası (İNTES) ve Yapı Denetim Kuruluşları Birliği (YDKB) depreme karşı bir bildiri açıklayarak ‘Depreme Karşı Tekiz’ dedi.
Basın toplantısı ile kamuoyuna duyurulan bildiride, Türkiye’nin deprem kuşağında yer aldığı hatırlatılarak, kentsel dönüşümün önemine vurgu yapıldı.
TMB Başkanı Mithat Yenigün, GYODER Başkanı Mehmet Kalyoncu, İNDER Yönetim Kurulu Başkanı Nazmi Durbakayım, KONUTDER Yönetim Kurulu Başkanı Z. Altan Elmas, TürkMMMB Başkanı A. Süreyya Ural, Türkiye İMSAD Başkanı Tayfun Küçükoğlu, İNTES Başkan Vekili Enes Olpak ve YDKB Başkanı Tekin Saraçoğlu bildiriye imza attı.
7 MADDE BELİRLENDİ
Bildiride, Ege depreminde yıkılan binalar ve yitirilen canların, yetkin mühendisliğin, projeye uygun imalatın, doğru ve kaliteli malzeme kullanımı ile yapım faaliyetleri denetiminin hayati önemini bir kez daha ortaya koyduğu anlatıldı. 7 başlık altında bir bildiri açıklayan 8 kuruluş, sahip oldukları deneyimi ülkenin hizmetine sunmak konusunda mutabık kaldı. Bildiri; ‘ehil yapı müteahhidi’, ‘güçlü yapı denetimi’, ‘yetkin mühendislik sistemi’, ‘mesleki yeterlilik belgeli işgücü’, ‘kaliteli malzeme’, ‘çok yönlü imar mevzuatı’ ve ‘bilinçli kamuoyu’ başlıklarından oluştu.
TMB Başkanı Mithat Yenigün, deprem konusunda yol haritası belirlemek ve yapılması gerekenleri tespit edip duyurmak amacıyla bir araya geldiklerini söyledi. Deprem gerçeğini unutturmamayı amaçladıklarını belirten Yenigün, “Yaşadığımız acıların asıl nedeni, deprem değil ihmal ve kusurlu yapılar” dedi. Yenigün bildirideki tespitleri Hükümet yetkilileri ile paylaşılacaklarını açıkladı.
NELER TALEP EDİLDİ?
“Deprem riski yüksek bölgelerde, yapım işlerini üstlenecek müteahhitlerde daha yüksek yeterlilik kriterleri aranmalı” denilen bildiride, yapı denetiminin etkin şekilde işletilmesi, binalara kimlik belgesi verilmesi, dönüşümde yoğunluğun artmaması adına alternatif modellerin geliştirilmesi ve tarafların sorumluluklarının imar mevzuatında netleştirilmesi önerileri yer aldı.
KAMU-ÖZEL İŞBİRLİĞİ
Dönüşüm için takım çalışması gerektiğini söyleyen GYODER Başkanı Mehmet Kalyoncu, “Kamu-özel iş birliğiyle Türkiye’nin hastaneleri, havalimanları, otoyolları dünya standartlarının üzerine çıktı. Şimdi sırada yapı stokunu yenilemek var. Bunu da doğru kurgulanmış bir kamu-özel iş birliği modeliyle yapabiliriz” dedi. İNDER Başkanı Nazmi Durbakayım, 1960’lı yıllardan bu yana mimar ve mühendislik hizmeti almayan, ‘malzeme yok’ bahanesi sunan müteahhitlerin yapı stokunu bu duruma getirdiğini söyledi.
DEVLET DESTEKLİ MODEL ÖNERİSİ
KONUTDER Başkanı Altan Elmas, dönüşümde vatandaşlara devlet katkılı ve uzun vadeli finansman sağlayacak bir borçlanma modeli geliştirilmesi gerektiğini belirtti ve şunları söyledi: “Bir kısım vatandaş hiçbir maliyete karışmadan aynı büyüklükte ev istiyor. İstemek hakkı ama mümkün olmayan yerler var. Bir kısım vatandaşın da borç ödeme imkanı yok. Bu noktada devlet desteği şart. Mevcutta verilen faiz desteği tek başına yeterli değil. Devletin maliyet sübvansiyonu, faiz sübvansiyonu sağlaması, 15-20 yıl borçlanma imkanı sunması lazım.”